Fit-78 sessjoni tal-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Magħquda, Malta tingħaqad ma’ forum globali ta’ stati żgħar li ħolqu diplomazija globali bis-saħħa ta’ kunsens, u b’dedikazzjoni lejn is-sistema bbażata fuq ir-regoli li n-Nazzjonijiet Magħquda (NM) tissalvagwardja. Anki fis-sala tal-’kbar’, l-istati ż-żgħar huma forza b’saħħitha u rispettata.
F’Settembru, il-Prim Ministru ta’ Malta Robert Abela jmur lura għall-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Magħqudali se ssir f’New York. Matul Ġimgħa ta’ Livell Għoli, il-mexxejja dinjija se jpoġġu fuq quddiem tal-aġenda dinjija l-kwistjonjiet globali tat-tħejjija għall-pandemija, it-tibdil fil-klima, u r-rendikont kontinwu dwar l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tal-2030.
Huwa f’din is-sala sagra ta’ diplomazija internazzjonali li fiha nkitbu wħud mill-kapitli ewlenin tad-dinja permezz ta’ diskorsi qatt minsija li jagħtu lill-Assemblea Ġenerali d-dehra persistenti ta’ ‘sala lokali’ tad-dinja.
Huwa hawnhekk li fl-1974, Yasser Arafat, mexxej tal-Organizzazzjoni għal-Libertà tal-Palestina, “b’fergħa taż-żebbuġ u b’arma ta’ ġellied għall-ħelsien f’idejh” indirizza lill-NM għall-ewwel darba sabiex jitwaqqaf stat Palestinjan li jinkludi Misilmin, Kristjani u Lhud. Huwa hawnhekk li l-vuċijiet tad-dinja mifnija bil-Gwerra Bierda qalgħu dak li kellhom fuq l-istonku permezz ta’ diskorsi ma jispiċċaw qatt kontra d-dinja ħielsa – bid-diskors ta’ Fidel Castro tal-1960 li dam 269 minuta, jibqa’ l-itwal wieħed qatt irrekordjat.
Imma l-Assemblea Ġenerali tan-NM hija ħafna aktar minn diskorsi u mexxejja tal-istati.
Ta’ min ifakkar li anki fid-dell ta’ dawn l-avvenimenti kruċjali fl-istorja mqanqla tan-NM u r-rwol globali li jieħdu l-poteri dinjija ewlenin, huma l-istati ż-żgħar li flimkien għandhom maġġoranza fost l-istati membri kollha tan-NM.
Huwa hawnhekk fejn stati żgħar bħal Malta u nazzjonijiet-gżejjer simili minn madwar id-dinja, jistgħu jsibu l-opportunità biex jieħdu rwol fil-kwistjonijiet globali li huma ħafna akbar mid-daqs tagħhom. Huwa għalhekk li l-multilateriżmu bbażat fuq ir-regoli li jsejjes ix-xogħol tan-NM jinkoraġġixxi lill-istati ż-żgħar biex iħallu marka akbar mid-daqs tagħhom.
Inħallu marka akbar mid-daqs tagħna
“Malta konsistentament appoġġjat il-multilateraliżmu effettiv u t-teħid konġunt ta’ deċiżjonijiet fid-dinja tal-lum. Nemmnu li approċċ konġunt lejn l-isfidi globali – bħat-tibdil fil-klima – huwa l-aktar mod effettiv biex nindirizzaw l-isfidi globali tal-lum,” qal il-Ministru tal-Affarijiet Barranin, Ian Borg. “Għal pajjiż bħal Malta, li biex jissopravivi jiddependi mir-rispett tal-liġi internazzjonali, in-NM tibqa’ sservi bħala raġġ ta’ tama, u l-promotur ta’ normi internazzjonali li jissalvagwardjaw l-interessi ta’ membri differenti tal-komunità internazzjonali.
“Id-dinja għandha bżonn impenn imġedded lejn il-prinċipji tal-Karta tan-NM. Matul il-Ġimgħa ta’ Livell Għoli u lil hinn, Malta, bħala stat membru dedikat, qed tħares biex iżżomm impenn qawwi lejn dan kollu.”
Fil-fatt, Malta eċċellat fid-diplomazija multilaterali mill-bidu nett li kisbet l-indipendenza fl-1964. Dan wassal biex il-vuċi tagħha titqies bħala awtorità fin-NM. Meta tqis li l-arja ta’ Malta tagħmilha l-iżgħar membru tan-NM, il-proposta tal-1967 lill-Assemblea Ġenerali tan-NM biex tiddikjara r-riżorsi tal-oċeani bħala “l-wirt komuni tal-bniedem” li jmorru lil hinn mill-ġuriżdizzjoni nazzjonali, kienet waħda kuraġġuża. Malta impenjat ruħha għal deċennji sħaħ lejn il-Liġi tal-Baħar, trattat radikali, biex permezz tiegħu tassigura l-użu paċifiku u t-tqassim tal-ġid marittimu. Il-proċess ta’ negozjar tal-Konvenzjoni tan-NM dwar il-Liġi tal-Baħar, li daħlet fis-seħħ fl-1994 u li llum ġiet irratifikata minn 165 stat, kienet imbuttata minn stati marittimi żgħar, b’Malta, Singapore, Fiġi u New Zealand ikollhom irwol sinifikanti f’dan kollu.
Huwa għal din ir-raġuni li stati żgħar, mingħajr poter ekonomiku jew militari, jivvalutaw is-sistema tan-NM li tħares l-istat tad-dritt internazzjonali. Stati żgħar, permezz tal-għadd kbir tagħhom u l-approċċ komuni li jieħdu lejn id-diplomazija, iqisu ta’ valur għoli s-sistema internazzjonali li tissalvagwardjahom, u huwa hawn fin-NM biss li jistgħu jinvolvu ruħhom f’ħolqien ta’ kunsens u relazzjonijiet bilaterali effettivi ma’ nazzjonijiet imbiegħda.
Il-prijoritajiet ta’ Malta matul il-Ġimgħa ta’ Livell Għoli
Waqt li Malta tħejji ruħha għat-78 sessjoni tal-Assemblea Ġenerali tan-NM, jinżel is-siparju għal Ġimgħa ta’ Livell Għoli u Dibattitu Ġenerali li se jsiru fid-19 ta’ Settembru. Fihom se jiġu diskussi l-kwistjonijiet tas-saħħa globali, it-tibdil fil-klima u l-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli.
Imma matul il-Ġimgħa ta’ Livell Għoli, Malta se tkun qiegħda wkoll tipprijoritizza s-sigurtà tal-ikel, ir-reżiljenza tal-Istati Gżejjer Żgħar li Qed Jiżviluppaw (SIDS), u l-viċinat tagħha tan-Nofsinhar.
Il-Prim Ministru Robert Abela se jkun akkumpanjat mid-Deputat Prim Ministru Chris Fearne u l-Ministru għall-Affarijiet Barranin Ian Borg. Minbarra laqgħat bilaterali li jsiru fil-marġini tal-avvenimenti ewlenin, il-Ministeru tal-Affarijiet Barranin se jkun qed jiffoka wkoll fuq ir-riżorsi politiċi u ekonomiċi tiegħu dwar kwistjonijiet ewlenin li huma kruċjali għall-paċi reġjonali u globali, is-sigurtà u l-prosperità.
Is-sigurtà tal-ikel hija waħda mit-tliet kwistjonijiet ewlenin li Malta se tkun qed tressaq ‘il quddiem matul il-Ġimgħa ta’ Livell Għoli. Waqt il-kriżi kurrenti ta’ sigurtà tal-ikel, Malta se ssejjaħ għal azzjoni deċiżiva biex tindirizza l-affordabbiltà u d-disponibbiltà tal-ikel. Meta tqis il-vulnerabbiltajiet intrinsiċi ta’ Malta bħala stat-gżira żgħir, is-soluzzjonijiet għall-kriżi għandhom ikunu multidimensjonali, li jiffokaw fuq il-kapaċitajiet dejjem jikbru ta’ produzzjoni lokali permezz ta’ investiment f’agrikoltura u soluzzjonijiet bijoloġiċi sostenibbli, waqt li jissalvagwardjaw il-ktajjen tal-provvista tal-ikel sostenibbli, reżiljenti u nutrittivi li jimminimizzaw it-tfixkil.
F’forum ieħor li l-istatus ta’ Malta bħala stat żgħir jippermettilha li tkun minn ta’ quddiem, in-nazzjon-gżira se tibqa’ tiġġieled għall-Istati Gżejjer Żgħar li Qed Jiżviluppaw (SIDS) u toħloq kuxejnza dwar il-vulnerabbiltajiet uniċi ta’ stati żgħar li qegħdin jiffaċċjaw l-isfidi tat-tibdil fil-klima. Wara l-inizjattiva ‘Gżira għall-Gżejjer’ imnedija fil-COP26, Malta, permezz tal-qsim tal-informazzjoni u l-aħjar prattika tibqa’ toħloq sħubijiet sinifikanti u effettivi bil-għan li ttejjeb ir-reżiljenza tas-SIDS. Fil-kontroreplika għall-prijorità ta’ Malta fuq is-sigurtà tal-ikel, bħala nazzjon Mediterranju fil-viċinat tan-Nofsinhar, dan jibqa’ fuq quddiem tal-aġenda internazzjonali tagħha.
“Malta mħassba dwar l-impatt qawwi li l-insigurtà tal-ikel, l-inflazzjoni u l-ispejjeż dejjem telgħin għal bżonnijiet bażiċi qed iħallu fuq l-għajxien u l-benessri tal-poplu fir-reġjun tal-Mediterran,” qal il-Ministru tal-Affarijiet Barranin, Ian Borg.
“Malta temmen li l-prevenzjoni tal-kunflitt, il-ħolqien mill-ġdid ta’ istituzzjonijiet, u l-parteċipazzjoni tal-membri kollha fis-soċjetà huma kruċjali biex jiġu assigurati l-paċi, l-istabbiltà, u l-prosperità ekonomika.”
Illum, aktar minn qatt qabel, waqt li d-dinja qed tfittex biex tindirizza sfidi bla għadd, għandha bżonn ta’ ordni internazzjonali taħdem tajjeb u bbażata fuq ir-regoli, bin-NM effettiva fil-qalba tagħha. Huwa għalhekk li Malta tappoġġja bi sħiħ l-isforzi għar-riformi tan-NM mmexxija mis-Segretarju Ġenerali tagħha, li jinkludu t-twettiq ta’ rakkomandazzjonijiet mir-rapport tiegħu “L-Aġenda Komuni Tagħna” li ħareġ f’Settembru tal-2021.
Il-klima, l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli u s-saħħa globali fl-Assemblea Ġenerali tan-NM
Sena mindu s-Segretarju Ġenerali tan-NM António Guterres fetaħ l-Assemblea Ġenerali tan-NM preċedenti bil-messaġġ jaqta’ fil-laħam il-ħaj – “Id-dinja tagħna hija fil-periklu, u pparalizzata” – id-dinja għadha trid tegħleb it-tensjonijiet ġeopolitiċi li jżommu l-paċi globali ‘l bogħod. Prinċiparjamet, il-gwerra fl-Ukrajna għadha taqbad, u d-dinja qed tħares lejn l-effetti li l-invażjoni Russa ħalliet fuq il-provvista globali tal-ikel u l-fjuwils.
Huwa għalhekk li l-prijoritajiet ta’ Malta matul il-Ġimgħa ta’ Livell Għoli jmissu l-problemi li nħolqu lil hinn mill-fruntieri tal-gwerra fl-Ukrajna – is-sigurtà tal-ikel, it-tibdil fil-klima, u l-prevenzjoni tal-kunflitt.
Malta se jkollha wkoll irwol fi tliet laqgħat ta’ livell għoli li se jitlaqqgħu dwar is-saħħa globali li fihom mexxejja dinjija se jimpenjaw ruħhom mill-ġdid biex itemmu t-tuberkolożi (TB), jiksbu kopertura tas-saħħa universali (UHC), u jsaħħu l-prevenzjoni, it-tħejjia u r-rispons għall-pandemija. Malta mistennija li tieħu rwol ċentrali f’dawn it-tliet laqgħat, minħabba li kienet involuta b’mod attiv fin-negozjati tad-dikjarazzjonijiet politiċi mistennija li jiġu addottati. Id-Deputat Prim Ministru u Ministru għas-Saħħa Chris Fearne huwa kopresident għad-diskussjoni tal-panel dwar is-saħħa u l-benessri ta’ dinja wara l-COVID.
Kwistjoni ewlenija oħra għal din is-sessjoni ta’ Ġimgħa ta’ Livell Għoli tal-Assemblea Ġenerali tan-NM se tkun is-Summit tal-Ambizzjoni tal-Klima tal-20 ta’ Settembru, li fih gvernijiet, negozji, bliet u reġjuni, soċjetajiet ċivili, u finanzjarji, se jiltaqgħu biex jipproponu azzjoni għall-klima ġdida, tanġibbli u kredibbli li tista’ taċċellera l-pass għal addattament u mitigazzjoni.
Interlokoturi differenti se jħabbru passi ewlenin li jridu jittieħdu, b’enfażi fuq ambizzjoni, kredibbiltà u twettiq: ambizzjoni, speċjalment għal gvernijiet bl-ogħla emissjonijiet, kredibbiltà mmirata għal mexxejja fil-finanzi u l-bliet, u twettiq, bil-għan li jintwerew sħubijiet eżistenti u emerġenti biex jaċċelleraw dekarbonizzazzjoni f’setturi b’emissjonijiet għolja bħal dawk tal-enerġija u t-tbaħħir jew li jinkiseb progress fil-ġustizzja klimatika, permezz ta’ sistemi ta’ avviż minn kmieni u finanzjament tal-addattament fost oħrajn. Fil-qalba tal-Ġimgħa ta’ Livell Għoli se jkun hemm is-Summit tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tal-2023, li se jsir fit-18 u d-19 ta’ Settembru. Is-summit, f’kuntest ta’ diffikultajiet kontinwi maħluqa mill-pandemija tal-COVID-19 u l-invażjoni Russa tal-Ukrajna, għandu l-għan li jippromwovi fażi ġdida ta’ progress aċċellerat lejn l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli. Issa li l-komunità internazzjonali tinsab f’nofs triq għall-iskadenza tal-2030 imwaqqfa biex tilħaq l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostennibli, huma meħtieġa sforzi akbar jekk il-pajjiżi – fosthom dawk l-anqas żviluppati – iridu jilħqu l-miri stabbiliti.
