Togħmitha intimitabbli b’dewqa ta’ larinġ, ħelwa-morra u b’lewn safrani-kannella tagħmilha Maltija distinta. Ilha x-xarba favorita li taqta’ l-għatx tal-gżira għal 50 sena. Niċċelebraw dan il-prodott Malti l-aktar ikoniku – il-Kinnie
Ma jista’ jkun hemm xejn aktar sinonimu ma’ xarba Maltija li taqta’ l-għatx mill-Kinnie – xarba magħmula minn larinġ qares u taħlita ta’ ħwawar sigrieti li l-istatus leġġendarju tagħha huwa ikoniku daqs it-Twistees u l-pastizzi.
Illum, din ix-xarba daqskemm antika kbira, tikklasifika ruħha fost l-aktar ħwejjeġ favoriti ta’ kull dar Maltija, waqt li fiha nnifisha għandha żmien daqs l-istorja tal-iżvilupp tal-industrija Maltija.
Prodotta mill-Birrerija ta’ Farsons fiż-żmien tal-inkorporazzjoni tagħha bħala Simonds Farsons Cisk, din ix-xarba saret rival tal-chinotto Taljan u l-kolas tradizzjonali Amerikani, mhux biss billi rebħet qlub il-Maltin, imma anke l-palat tagħhom.
Ċertament li l-kredtu għal dan għandu jingħata lir-raġel li sar sinonimu ma’ isem Farsons – Anthony Miceli Farrugia – apprentist fil-qasam tal-accounts tal-kumpanija ta’ zijuh – L. Farrugia & Son, sid il-birrerija ta’ Farsons.
Fl-1951, bħala maniġer tar-reklamar, Miceli Farrugia kien Milan ma zijuh, Luigi ‘Ġiġi’ Farrugia, jgħarrex għal ditta ġdida tax-xorb.
L-imprendituri kienu qed jittamaw li jsibu prodott li jista’ jsir xarba mhux alkoħolika li jattira lis-suq tal-massa, u li jista’ jiġi kkumerċjalizzat minn Simonds Farsons Cisk – l-inkorporazzjoni riċenti bejn Farsons u l-produtturi taċ-Cisk Lager, il-Malta Export Brewery.
Waqt li Ġiġi kien telaq minn Milan biex jattendi għal laqgħa ta’ negozju max-Schweppes f’Londra, Miceli Farrugia fittex ditta li tista’ tissupplixxih bl-essenzi ta’ xarba mhux alkoħolika ħelwa-morra. Il-formula tiegħu kienet ċara ħafna: “Il-palat tal-Maltin kien aktar ixaqleb lejn dan it-tip, milli lejn xi ħaġa ħelwa bħall-kola jew il-chinotto Taljan.”
Miceli Farrugia żar għadd ta’ ditti Taljani jeżebixxu ż-żjut essenzjali u l-essenzi aromatiċi tagħhom fil-Fiera Internazzjonali ta’ Milan: bit-talba tiegħu tkun għal essenza “b’togħma ta’ vermut ħafif bħall-Punt e Mes jew il-Campari.”
Lura f’Malta, fost tliet kampjuni, kienet l-essenza ta’ Paolo Salamina li ffurmat il-bażi ta’ din ix-xarba ġdida Maltija, togħma ta’ frott, ħelwa-morra b’lewn safrani-kannella. L-ispiżjar Augustus Gandini żviluppa x-xarba morra kkarbonata b’dewqa ta’ larinġ – togħma li ppruvat ruħha bħala waħda eħfef, b’dewqa aktar b’saħħitha ta’ frott minn dik tal-chinotto.
Kien Ġiġi Farrugia li għażel l-isem ‘Kinnie’ – isem faċilment pronunzjabbli għall-Maltin, it-Taljani u l-Ingliżi. Kien dan li wassal għat-twelid tal-Kinnie fl-1952, fost kompetizzjoni iebsa mill-Coca-Cola u l-Pepsi, is-Seven-Up, il-Kitty Cola u x-Schweppes Orangeora.
F’sentejn, il-Kinnie akkwistat terz tas-suq, kaxkret ditti rivali bħal-Chinotto Nero u saret xarba ewlenija li taqta’ l-għatx kif ukoll biex tintuża bħala taħlita ma’ xorb ieħor bħall-Coca-Cola u s-Seven-Up. Fl-1975, saret ix-xarba mhux alkoħolika tas-sena tal-Comité International d’Action Gastronomique et Touristique ta’ Franza. Il-verżjoni tad-dieta tagħha dehret ftit anqas minn għaxar snin wara, fl-1984.
Aktar ’il quddiem, fl-2007, verzjoni ġdida tal-Kinnie b’anqas kaloriji – il-Kinnie Zest – daħlet fis-suq b’dewqa aktar qawwija ta’ larinġ, u fl-2014, il-Kinnie Vita, verżjoni b’taħlita ta’ zokkor u estratt tal-werqa stevia.
Mid-disgħinijiet ’l hawn, il-Kinnie ġiet ikkumerċjalizzata internazzjonalment ma’ komunitajiet kbar ta’ emigranti Maltin madwar id-dinja, fosthom fir-Renju Unit, il-Kanada u l-Awstralja, fejn hija prodotta mill-Maltese Beverages Pty taħt liċenzja mogħtija minn Farsons. Ix-xarba ġiet ukoll esportata lejn swieq oħra bħalma huma l-Italja, il-Ġermanja, il-Polonja, l-Olanda, u l-Libja.
Ħamsin sena wara, il-Kinnie baqgħet parti integrali mill-kultura u l-kċina Maltina, isservi bħala taħlita għar-rum jew il-vodka, u llum mill-2021 ’l hawn tinstab ukoll bħala xarba alkoħolika bl-isem Kinnie Spritz.
